Melancholia van Lars von Trier opent met een sublieme ouverture, waarin de depressieve Justine in een soort van magisch-realistische setting als in de schilderijen van Carel Willink, een visioen heeft over het naderende einde.
In het eerste deel van de film maken we de bruiloft mee van Justine (Kirsten Dunst) en Michael. Op weg naar het feest rijdt hun verlengde limousine zich vast in een smalle en bochtige oprijlaan. Justine lijkt vrolijk en pret overheerst over de bizarre situatie. Vrienden en familie wachten al enkele uren in statige paleisachtige landhuis van haar zuster Claire (Charlotte Gainsbourg).
Claire heeft met haar steenrijke echtgenoot John (Kiefer Sutherland) een groots opgezet bruiloftsfeest georganiseerd. Dat feest ontwikkelt zich een beetje als in de befaamde Dogma-film Festen van Thomas Vinterberg. Het feest wil maar geen feest worden ondanks de manmoedige pogingen van de ceremoniemeester en haar zuster en zwager.
Justine zelf onttrekt zich regelmatig aan de feestelijkheden. Iedereen wacht gegeneerd en het is overduidelijk dat ze depressief is. Voor haar is het helemaal geen feest. Haar gedrag wordt steeds extremer en het feest eindigt in rampzaligheid.
Claire, een toonbeeld van stabiliteit, is de enige die Justine enigszins begrijpt.
In het tweede deel van de film zijn de rollen omgedraaid. Een planeet, Melancholia genaamd, is op drift geraakt en zal akelig dicht langs de aarde schampen – of die misschien zelfs voluit raken. De berekeningen van Claires echtgenoot John, dat de planeet de aarde niet zal raken, lijken niet te kloppen en alle positieve gedachten slaan om in wanhoop.
Terwijl Claire in paniek raakt, is Justine een en al berusting.
Intrigerend is het verschil in wijze waarop de twee zusters op de ontwikkelingen reageren.
Lars von Trier (Breaking the Waves, Dancer in the Dark, Dogville, Antichrist) die tijdens het maken van de film zelf depressief was, heeft het verhaal uitgewerkt in een subliem, maar zwaarmoedig getoonzet drama. Alles draait om de psychologische ontwikkelingen en rampenscènes, en bijbehorende acties ontbreken. Cinematografisch is het allemaal bijzonder oogstrelend en de muziek van Wagner draagt alleen maar bij aan een bijna sacrale sfeer. Melancholia is esthetisch verantwoorde cinema in optima forma!