Greenaways nieuwste film Nightwatching is in veel opzichten een terugkeer naar zijn toegankelijker werk uit de jaren tachtig. In Nightwatching geen dwangmatige ordeningen, lijstjes, splitscreens, digitale collages of ander gegoochel. De film draait, heel simpel, om Rembrandt. En om de drie belangrijkste vrouwen in zijn leven: Saskia, Geertje en Hendrickje.
Op aandringen van zijn vrouw Saskia (Eva Birthistle) accepteert Rembrandt van Rijn (Martin Freeman) de opdracht voor een groepsportret van de Amsterdamse schutterscompagnie, het schilderij dat later bekend zal worden als De Nachtwacht. Al snel komt Rembrandt achter een samenzwering tussen de schutters, die leidt tot moord op één van hen. Hij verwerkt zijn beschuldigingen zorgvuldig in het schuttersportret, een breuk met de formele traditie van het genre. De aangeklaagden zijn niet tevreden over het eindresultaat en zweren wraak. Ze willen Rembrandt sociaal en financieel ruïneren.
Nightwatching is zowel een interpretatie van het schilderij De Nachtwacht als een biografie van Rembrandt op het hoogtepunt van zijn roem. De film maakt duidelijk dat Greenaway een uitstekend observator is van de Nederlandse cultuur door de eeuwen heen. Hij woont al jaren in Nederland en weet wat schijntolerantie is, een eigenschap die in de 17e eeuw ook al tot de rekwisieten van de Hollander behoorde.
Freeman speelt ingetogen genoeg om de goedkeuring van de kijker te verdienen en toont zich niettemin een vurige Rembrandt. Van zijn vrouwelijke tegenspeelsters in de liefde – achtereenvolgens Saskia, Geertje en Hendrickje – overtuigt vooral de eerste. Zij wordt gespeeld door Eva Birthistle (‘Ae Fond Kiss’).
