“Ben ik voorgoed een vreemde in het land van mijn geboorte, op de grond vanwaar ik niet verplant wil zijn? De tijd zal het leren.” Hella Haasse beëindigde zo Oeroeg, haar novelle uit 1948. Hylkema gebruikte het boek als illustratiemateriaal voor een film over de politionele acties en de Indonesische revolutie. Oeroeg is een indringende en evenwichtige film geworden over de veranderende relatie tussen twee mensen, de Nederlander Johan en de Indonesiër Oeroeg.
De film begint waar het boek ophoudt, namelijk met de zoektocht van Johan naar zijn vriend Oeroeg. Johan, een overtuigende rol van Rik Launspach, keert na jaren weer terug naar zijn geboortegrond in Indië. Hij ontmoet daar al snel enige figuren uit zijn jeugd, die hem duidelijk maken dat de dingen anders zijn geworden in de tijd dat Johan in Nederland zat. Het bezoek aan zijn ouderlijk huis wordt een nachtmerrie. Het huis is vervallen, de bewoners gevlucht en zijn vader ligt dood op de veranda, vermoordt door de opstandelingen. Vanaf dat moment begint voor Johan een bijna wanhopige speurtocht naar de daders, maar ook naar het Indië van voor de oorlog, de wereld van zijn kindertijd. Hij wordt gedwongen strijd te leveren tegen de mensen met wie hij zich verbonden voelt en tegen zijn jeugdvriend Oeroeg. Dit zoeken gaat gepaard met langdurige herinneringen aan de jaren die zij samen doorbrachten, de periode die Haasse in haar novelle beschreef. Ook al was Johan zoon van de plantage-eigenaar en Oeroeg zoon van de opzichter, ze waren onafscheidelijk. De veranderende politieke omstandigheden dreef de twee vrienden langzaam uit elkaar en levert ons een buitengewoon boeiende film op over een stuk van onze geschiedenis dat nog niet door iedereen verwerkt is.
Hylkema over de vraag of wij Indië ooit echt begrepen hebben?: “Een aantal van hen die daar woonden wel, maar het grootste deel zeker niet. Een mooie uitdrukking in dit verband vind ik: “We zaten er wel, maar we waren er niet”. We kozen een plek maar hadden geen belangstelling voor wat Indië werkelijk was.
